W dniach 21–23 maja 2012 odbyły się trzydniowe specjalistyczne zajęcia terenowe, których celem było poznanie specyfiki prowadzonych robót górniczych w największych kopalniach odkrywkowych eksploatujących surowce skalne (ZG Kujawy, Nordkalk Miedzianka) oraz węgiel brunatny (Kopalnia Bełchatów).

W pierwszym dniu zajęć byliśmy gośćmi w PGE GiEK S.A. Oddział Kopalnia Węgla Brunatnego Bełchatów. Głównym tematem zajęć było zapoznanie się z technologią eksploatacją węgla brunatnego, ze szczególnym uwzględnieniem występujących utrudnień eksploatacyjnych związanych z wytypowaniem w nadkładzie złoża utworów trudno urabialnych. Na wstępie zajęć, po przeszkoleniu z zakresu BHP,  przedstawiono nam historię zakładu oraz geologię złoża. Z problemem eksploatacji utworów trudno urabialnych zapoznaliśmy się szczegółowo na dwóch poziomach eksploatacyjnych – VI oraz IX.  Na poziomach tych stosowane są dwie różne technologie wydobycia, które wynikają między innymi z warunków zalegania oraz charakterystyki utworów. Na VI poziomie eksploatacyjnym, w jego centralnej części zalegają piaskowce kwarcytowe natomiast na poziomie IX zalega margiel na końcówce frontu roboczego od strony zbocza południowego. Piaskowce kwarcytowe zostały odsłonięte z wyprzedzeniem, umożliwiającym ich urobienie z wykorzystaniem technologii pomocniczych (koparka zgarniakowa, zrywarki lub MW) a następnie wywiezienie transportem kołowym. Do urabiania wapieni i margli zalegających na końcówkach frontów roboczych koparek wielonaczyniowych wykorzystuje się głównie strzelanie rozluzowujące. Strzelanie takie różni się od robót strzałowych znanych z kopalń surowców skalnych, gdzie uzyskuje się klasyczny usyp urobku pod ścianą. Tutaj energia wybuchu powoduje jedynie wzruszenie (rozluzowanie) calizny skalnej, która jest urabiana koparkami wielonaczyniowymi i dalej transportowana przenośnikami taśmowymi. Na koniec zajęć zjechaliśmy jeszcze w najniższy rejon tzw. rowu II rzędu, gdzie prowadzona jest eksploatacja z wykorzystaniem koparek łańcuchowych współpracujących z samojezdnymi przenośnikami taśmowymi. Po wyjeździe z wyrobiska, udaliśmy się jeszcze na zrekultywowane  zwałowisko zewnętrzne – Górę Kamieńsk. Niestety ze względu na napięty harmonogram wyjazdu nie mogliśmy skorzystać z możliwości jakie daje zagospodarowane zwałowisko.  

Drugiego dnia zajęć byliśmy gośćmi ZG „Kujawy” w Bielawach. Jest to zakład wydobywający wapień na potrzeby cementowni, zakładów sodowych jak również budownictwa. Roczne wydobycie w 2011 roku wyniosło w granicach 7,5 miliona ton. W budynku biurowym została nam przedstawiona historia zakładu, geologia złoża oraz plany na przyszłość. Po wejściu do wyrobiska zobaczyliśmy kruszarkę, samochody do odstawy urobku oraz samo wyrobisko. Ze względu na różne parametry jakościowe złoża stosowana jest eksploatacja selektywna. Dzięki niej kontrolowana jest jakość surowca dostarczana do odbiorców, którymi są: cementownie, zakłady sodowe czy przedsiębiorcy drogownictwa lub budownictwa. Surowiec lepszej jakości sprzedawany jest cementowni oraz zakładom sodowym natomiast surowiec o trochę gorszych parametrach odbierają firmy budowlane i drogowe. Na koniec pobytu weszliśmy na punkt widokowy aby zobaczyć roboty strzałowe.  Miejscową ciekawostką są muflony, które często wygrzewają się w wyrobisku jednak na czas robót strzałowych opuszczają je. Tutaj także została nam przedstawiona technologia wydobycia oraz przeróbki urobku. Udzielano także odpowiedzi na zadawane pytania.

Trzeciego dnia pojechaliśmy do kopalni wapienia „Miedzianka” w Kielcach. Jest to zakład wydobywający wapień na kruszywo, jego roczne wydobycie w roku 2011 wyniosło około 6,5 miliona ton. Po wjechaniu do wyrobiska mogliśmy się przyjrzeć pracy dwóch koparek, które ładowały urobek na sztywno ramowe wozidła technologiczne. Następnie pojechaliśmy w inną część wyrobiska aby zobaczyć pracującą ładowarkę, która ładowała urobek na wozidła technologiczne. W kopalni tej pracują stosunkowo duże maszyny w porównaniu z innymi polskimi kopalniami surowców skalnych. Dzięki zastosowaniu maszyn o dużych pojemnościach łyżek możliwe jest osiągnięcie bardzo dużego wydobycia. Maszyny występujące w tej kopalni wykonują bardzo optymalne cykle dzięki którym mogą osiągnąć zadowalającą wydajność. Na koniec udaliśmy się do punktu widokowego, z którego mogliśmy obserwować roboty strzałowe. Na tej kopalni także została przedstawiona technologia pracy zakładu oraz zostały udzielone odpowiedzi na liczne pytania.

Podsumowując podczas tych specjalistycznych zajęć terenowych udało nam się zobaczyć 3 największe kopalnie odkrywkowe w Polsce. Dzięki temu wyjazdowi zobaczyliśmy na własne oczy jak wyglądają roboty strzałowe oraz praca maszyn w górnictwie odkrywkowym. Mogliśmy także zobaczyć zrekultywowane wyrobiska górnicze oraz zwałowisko zewnętrzne. Wyjazd ten z całą pewnością poszerzył naszą wiedzę.

Adrian Kwiecień