W dniach 31 maja – 01 czerwca 2012 r. Studenci Koła Naukowego „Skalnik” wraz z Opiekunem, dr inż. Anną Ostręga, uczestniczyli w wyjeździe terenowym do Gorlic, zorganizowanym w związku z zaproszeniem na oficjalne otwarcie Skansenu Przemysłu Naftowego „Magdalena”.
W pierwszym dniu wyjazdu wzięliśmy udział w uroczystym otwarciu Skansenu Przemysłu Naftowego „Magdalena” w którym zgromadziło się wiele osób mniej lub bardziej związanych z przemysłem naftowym oraz miastem i gminą Gorlice. Oficjalna uroczystość otwarcia rozpoczęła się o godzinie 12, kiedy to poświecono skansen oraz dokonano symbolicznego otwarcia, które zamiast typowego przecięcia wstęgi polegało na wykuciu podkowy, symbolizującej szczęście i powodzenie. Podkowa została wykuta przez Burmistrza Miasta Gorlice – Witolda Kochana i umieszczona na wieży. Po tym najważniejszym momencie otwarcia przyszła kolej na przemówienia, gratulacje i podziękowania. Wszystkie gratulacje kierowane były w stronę pomysłodawcy, a jednocześnie założyciela Skansenu – pana Kazimierza Dudka. Wśród przemawiających była również p. Anna Ostręga, która w imieniu Dziekana Wydziału Górnictwa i Geoinżynierii odczytała list gratulacyjny, po czym Studenci KN Skalnik wręczyli p. Kazimierzowi pamiątki AGH jako wyraz wsparcia Wydziału w tworzeniu pięknego dzieła dla następnych pokoleń. Pomysł utworzenia Skansenu zrodził się w głowie ostatniego kierownika kopalni ropy naftowej „Magdalena” gdy w 2004 r. zakończono eksploatację większości złoża roponośnego. Pan Kazimierz Dudek, mocno związany z górnictwem naftowym swojej okolicy (reprezentuje czwarte pokolenie górników naftowych) postanowił ocalić od zapomnienia fragment tego cennego dziedzictwa. Przy wsparciu kilku innych osób, równie mocno zaangażowanych w zatrzymanie ulotnej przeszłości powstało niesamowite miejsce, w którym można poznać charakter pracy naftowców, posłuchać wielu prawdziwych historii i obejrzeć typowe dla tego przemysłu maszyny i urządzenia. Jednocześnie, skansen jest miejscem, które idealnie nadaje się do spędzenia wolnego czasu w sposób gwarantujący odpoczynek i relaks, a zarazem sporo edukacji o tej jakże ważnej gałęzi przemysłu. Starania pomysłodawcy i założyciela skansenu spotkały się z ogromnym uznaniem i aprobatą wszystkich zebranych gości, które objawiały się między innymi w ciepłych słowach kierowanych do głównego bohatera dnia podczas przemówień. Po oficjalnych uroczystościach przyszła pora na wyjątkowo miłe i ciepłe spotkania w kuluarach, które przeciągnęły się do późnych godzin wieczornych. Jeszcze raz serdecznie gratulujemy Panu Kazimierzowi Dudkowi pomysłu oraz wytrwałości w dążeniu do zatrzymania kawałka historii i zachowania dziedzictwa naftowego.
Drugiego dnia pobytu w Gorlicach udaliśmy się do Prywatnego Muzeum Przemysłu Naftowego i Etnografii w Libuszy prowadzonego przez Państwa Pabisów. W muzeum mogliśmy dowiedzieć się wielu bardzo interesujących rzeczy o najważniejszych postaciach związanych bezpośrednio z przemysłem naftowym działających na Ziemi Gorlickiej. Właściciele posiadają bogate zbiory próbek ropy naftowej z dawniej eksploatowanych szybów naftowych oraz archiwalne zdjęcia i dokumenty. W kolekcji znalazły się również odznaczenia wiertników, mundury, stare monety, a także przedmioty codziennego użytku z poprzedniej epoki. Ponadto w muzeum można zobaczyć model kiwonu, który dzięki zamontowanemu silnikowi imituje prace prawdziwego urządzenia.
Na terenie muzeum znajduje się również część plenerowa, w której można obejrzeć stare maszyny i urządzenia służące do wydobywania ropy naftowej. Na szczególną uwagę zasługuje rekonstrukcja pierwszej w świecie kopanki „Stanisław” z 1852 r., która była zlokalizowana w kopalni ropy naftowej w Pustym Lesie w Siarach oraz pierwsza pozaapteczna destylarnia ropy naftowej z 1854 r.
Następnym punktem programu była Rafineria Ropy Naftowej „Glimar” w Gorlicach. Rafineria znajduje się na ponad 50-cio hektarowym obszarze, który obecnie jest tylko w bardzo niewielkiej części wykorzystywany przez firmy. Rafineria została założona w 1883 r. przez Williama Henry’ego Mac Garvey’a i J.S. Bergheim’a i jest najstarszą zachowaną rafinerią nie tylko na ziemiach polskich i na świecie. Obaj panowie obok rafinerii wybudowali warsztaty mechaniczne, które były największą wytwórnią na terenie Galicji do 1914 r. i odegrały ważną rolę w mechanizacji wierceń za ropą i gazem. Szybko przekształcone zostały w Fabrykę Maszyn i Urządzeń Wiertniczych „Glinik”. Pomimo wielu przekształceń własnościowych, zarówno rafinerii jak i fabryki ich historyczne nazwy zostały utrzymane do dnia dzisiejszego. William H. Mac Garvey był wynalazcą i innowatorem. Wynalazł ekscentryczny świder, który umożliwiał wiercenie do 1000 metrów.
Po wysłuchaniu historii Rafinerii opowiedzianej przez jednego z pacowników Przedsiębiorstwa mogliśmy obejrzeć dom Williama Henry’ego Mac Garvey’a – jednego z założycieli rafinerii, willę pierwszego kierownika przedsiębiorstwa, osiedla robotnicze sąsiadujące z terenem oraz atrakcyjne pod względem architektonicznym – budynek kasyna oraz budynek zarządu rafinerii. Niestety ulewny deszcz uniemożliwił zwiedzenie rozległego obszaru rafinerii oraz pierwszej w świecie kopalni ropy naftowej w „Pustym lesie” w Siarach, gmina Sękowa. W związku z powyższym ta część programu będzie zrealizowana przy następnej okazji. W drodze powrotnej do Krakowa udaliśmy się na posiłek do znakomitej restauracji w Zagórzanach mieszczącej się budynku dawnego dworca PKP.
Aleksandra Pietraszek
Michał Patyk
